3 cách kiểm tra máy tính, laptop dùng ổ SSD hay HDD chuẩn xác nhất

2) Kiểm tra máy Windows đang dùng SSD hay HDD

Cách 1: Defragment and Optimize Drives

1. Windows → gõ Optimize → mở Defragment and Optimize Drives.
2. Xem cột Media type: Solid state drive = SSD; Hard disk drive = HDD.

Có sẵn, thao tác đơn giản; không hiển thị nhiệt/SMART.

Cách 2: PowerShell

1. Mở PowerShell (Run as Administrator).
2. Gõ: Get-PhysicalDisk → Enter.
3. Xem cột MediaType để biết SSD/HDD.

Nhanh gọn; không thấy sức khỏe TBW/SMART.

Cách 3: CrystalDiskInfo

1. Cài CrystalDiskInfo.
2. Xem Rotation Rate: 5400/7200 rpm = HDD; trống = thường là SSD.
3. Tra Model trên Google để xác nhận chuẩn.

Xem sức khỏe Good/Caution/Bad, nhiệt độ, giờ chạy, Wear Leveling…

Kiểm tra trên Linux (Ubuntu/Fedora/Arch…)

1. lsblk -o NAME,ROTA,DISC-MAX,MODEL (ROTA=1 HDD; 0 SSD).
2. cat /sys/block/sdX/queue/rotational (0 SSD; 1 HDD).
3. nvme list để liệt kê ổ NVMe.
4. smartctl -a /dev/sdX hoặc smartctl -a /dev/nvme0 để đọc SMART.
5. Bật TRIM định kỳ: systemctl enable --now fstrim.timer.

3) Bên trong SSD: NAND, Controller, DRAM, HMB, SLC cache

NAND Flash có các loại phổ biến: SLC (1 bit/cell), MLC (2), TLC (3), QLC (4). SLC nhanh/bền nhất nhưng đắt; TLC cân bằng; QLC rẻ/GB nhưng tốc độ ghi bền vững thấp hơn khi hết cache.

Controller là “CPU” của SSD: quản lý wear-leveling, garbage collection, mapping logic (FTL), sửa lỗi (ECC), nén/giải nén, bảo vệ mất điện. Controller tốt → độ ổn định cao, ít drop tốc độ khi đầy.

DRAM vs DRAM-less: SSD DRAM có bộ nhớ đệm map L2P riêng, ghi/đọc ngẫu nhiên ổn định hơn. DRAM-less thường dùng HMB (Host Memory Buffer) mượn RAM hệ thống qua NVMe 1.3+ để giảm chi phí nhưng giữ hiệu năng tốt ở mức phổ thông.

SLC cache: nhiều SSD TLC/QLC giả lập vùng SLC để tăng tốc burst; khi cache đầy, tốc độ rơi về mức “bền vững” thấp hơn. Với workload chép file lớn, nên chép theo đợt hoặc chọn model cache rộng/tốc độ sustained tốt.

Băng thông giao tiếp

4) Bảng so sánh nhanh & bài toán chi phí

Bài toán chi phí: Combo SSD 512GB + HDD 2TB thường cho TCO tốt nhất: tốc độ cảm nhận vượt trội + dung lượng dự trữ lớn.

5) TBW, SMART, nhiệt & tuổi thọ

TBW (Total Bytes Written) là mức ghi bảo hành. Dùng văn phòng/học tập rất khó “đụng trần” TBW trong vài năm. Workload chép 4K video, dataset lớn cần model có TBW cao.

SMART đáng chú ý: Percentage Used, Media Wearout Indicator, Reallocated Sector / NAND Spare Block, Uncorrectable Error, CRC Error… Cảnh báo Caution/Bad → sao lưu ngay.

Nhiệt: NVMe có thể nóng hơn khi tải nặng. Dùng heatsink/thermal pad đúng cỡ; tránh che kín airflow laptop.

6) File system, phân vùng & căn 4K

• Windows: NTFS cho ổ hệ thống; exFAT cho ổ giao tiếp đa nền tảng.
• macOS: APFS cho SSD; HFS+ chỉ khi tương thích cũ.
• Linux: ext4/btrfs/xfs tùy workload. Bật TRIM (fstrim.timer).
• Alignment 4K: Trình cài đặt hiện đại căn tự động; clone cần công cụ tôn trọng alignment.

7) Clone dữ liệu hay Cài sạch?

Quy trình clone chuẩn tại leminhSTORE

1. Kiểm tra SMART, sector lỗi; dự báo rủi ro.
2. Clone bit-by-bit với công cụ chuyên dụng; giữ alignment 4K.
3. Kiểm thử boot, driver, firmware; bật TRIM; benchmark xác nhận.

Windows – cài sạch nhanh gọn

1. Backup file/driver/key.
2. Tạo USB cài đặt; BIOS bật UEFI, AHCI.
3. Xóa phân vùng cũ → cài mới → cập nhật driver/Windows Update.

macOS – cài sạch/Migration Assistant

1. Backup Time Machine/iCloud.
2. Erase ổ mới → APFS → cài macOS.
3. Dùng Migration Assistant để chuyển app/data (tùy chọn).

Linux – cài sạch

1. Backup /home//etc cần thiết.
2. Chọn ext4/btrfs; bật fstrim.timer sau cài.

8) Bảo mật: BitLocker, FileVault, wipe an toàn

• BitLocker (Windows): cần recovery key khi clone/cài. Đề phòng khóa TPM.
• FileVault (macOS): chuẩn bị iCloud/khóa khôi phục.
• Wipe an toàn: nếu khách yêu cầu, hỗ trợ xóa theo chuẩn để ngăn khôi phục.

9) Lắp 2 ổ: SSD + HDD tối ưu chi phí

Laptop có bay 2.5” hoặc khe M.2: cài OS vào SSD; HDD làm kho dữ liệu. Desktop: gắn thêm HDD/SSD theo nhu cầu dự án.

10) Phụ kiện cần thiết

• Caddy 2.5” thay thế ổ DVD cũ.
• Bracket 2.5”→3.5” cho case desktop.
• Thermal pad/Heatsink NVMe cho laptop/desktop.
• Ốc, spacer, băng keo cách điện đúng chuẩn.
• Dock/UASP box để clone hoặc biến ổ cũ thành ổ di động.

11) BIOS/UEFI, firmware & driver

• Bật UEFI, AHCI cho Windows cài mới.
• Cập nhật firmware SSD khi có khuyến nghị.
• Cập nhật BIOS (thận trọng, nguồn ổn định).
• Driver NVMe (nếu nhà sản xuất yêu cầu để tối ưu).

12) Benchmark & kiểm thử sau nâng cấp

• Windows: CrystalDiskMark, AS SSD; kiểm Random 4K và Sequential.
• macOS: Blackmagic Disk Speed Test.
• Linux: fio, dd (tham khảo), gnome-disks.

13) Cứu dữ liệu & kịch bản rủi ro

• Ổ cũ báo Caution/Bad: ưu tiên cứu dữ liệu → cài sạch.
• Lỗi boot sau clone: rebuild BCD/EFI, kiểm Secure Boot.
• Bad block tăng nhanh: tạm dừng ghi, sao lưu ngay.

14) Myths vs Facts

• Myth: SSD luôn nhanh hơn HDD trong mọi tình huống. Fact: Đúng với truy cập ngẫu nhiên/OS; còn lưu trữ tuần tự khối lớn HDD vẫn đáp ứng được với chi phí thấp.
• Myth: SSD phải defrag để nhanh. Fact: Không; defrag gây ghi thừa, hại tuổi thọ.
• Myth: SSD đầy 99% vẫn nhanh. Fact: Dễ tụt tốc khi thiếu không gian quản lý.

Checklist chọn SSD theo model máy

FAQ – Câu hỏi thường gặp

SSD có làm máy mát hơn? Thường có: ít điện, không cơ quay → êm, mát.

Có cần chống phân mảnh SSD? Không. Windows dùng TRIM; macOS tự quản lý.

Máy mình nâng cấp được không? Gần như có; gửi model cho leminhSTORE để kiểm tra miễn phí.

Clone hay cài sạch? Clone khi hệ thống ổn; cài sạch khi lỗi/rác/đổi chuẩn.

SSD đầy gần 100% có sao không? Hiệu năng có thể giảm, nên giữ trống 15–20%.